Onderzoekers van het Departement Menselijke Erfelijkheid (KUL) hebben aangetoond dat het eiwit p53 zelf weet waar het zich moet binden op ons DNA om kanker te voorkomen. Door zich te binden op deze specifieke plaats kan het eiwit 'beslissen' om beschadigde cellen wel of niet te herstellen door de juiste genen aan te zetten.
"In ongeveer 50% van alle kankers is er iets mis met het eiwit p53. Daarom is de ontrafeling van zijn werkingsmechanismen zo belangrijk", zegt professor Stein Aerts.]
"In ongeveer 50% van alle kankers is er iets mis met het eiwit p53. Daarom is de ontrafeling van zijn werkingsmechanismen zo belangrijk", zegt professor Stein Aerts.
Alle cellen in ons lichaam hebben hetzelfde DNA, maar zijn toch heel verschillend. De ene cel wordt een hersencel, de andere een spiercel. Dat komt doordat niet alle genen actief zijn in elke cel. De onderzoeksgroep van professor Stein Aerts doet onderzoek naar de 'schakelaars' die een gen aan- of uitzetten. Inzicht in die mechanismen is heel belangrijk, omdat genetische foutjes en verschillen niet enkel in de genen zelf kunnen zitten, maar ook in de schakelaars die hen bedienen.
Wetenschappers wisten al dat een gen geactiveerd wordt doordat een eiwit zich vastzet op een specifieke plek op ons DNA. Maar hoe vindt dat eiwit zijn weg in ons uiterst complexe DNA?
Tot nu toe dachten wetenschappers dat, althans bij de mens, één eiwit nooit alleen de juiste plaats zou kunnen vinden om een bepaald gen te activeren. Het onderzoek van professor Aerts en zijn collega's van het Departement Menselijke Erfelijkheid bewijst nu dat sommige van die eiwitten toch autonoom hun doelwitten kunnen lokaliseren, en dat sommige van die schakelaars veel eenvoudiger zijn opgebouwd dan verwacht.
"Door middel van next generation sequencing konden we 1500 DNA-schakelaars tegelijkertijd testen," legt professor Stein Aerts uit. Ter vergelijking: vroeger moest een onderzoeker de schakelaars één voor één testen.
"Daarna hebben we supercomputers en geavanceerde modellen gebruikt die uitzochten wat het verschil is tussen werkende en niet-werkende schakelaars. Zo kwamen we erachter dat p53 helemaal alleen de juiste plaats in ons DNA kan vinden om zich te binden en zo specifieke genen aan te zetten."
"Het eiwit p53 is heel belangrijk om kanker te voorkomen. Bij de beschadiging van een cel, bijvoorbeeld door uv-stralen of radioactiviteit, zet p53 de juiste genen aan om de cel al dan niet te herstellen. Soms kan een cel p53 verliezen en dan kan je daar kanker ontwikkelen. In ongeveer 50% van alle kankers is er iets mis met het eiwit p53. Daarom is de ontrafeling van zijn werkingsmechanismen zo belangrijk."
Deze resultaten vormen een veelbelovende stap naar de ontcijfering van de regulatorische DNA-code. De nieuwe technieken die in deze studie werden ontworpen, zullen nu worden ingezet om meer complexe codes te ontrafelen en om meer en meer DNA-schakelaars in kaart te brengen. Dat is nodig om de weg te banen naar toekomstige therapieën die rechtstreeks kunnen ingrijpen op de DNA-schakelaars om kankerontwikkeling af te remmen. Tine Danschutter/KUL/ NNieuws.
